Huế, ngày 8 tháng 7 năm 2025 – Giữa bối cảnh biến đổi khí hậu và những biến động không ngừng của thị trường, một câu hỏi lớn được đặt ra: làm thế nào để phụ nữ, những người giữ vai trò xương sống trong nhiều chuỗi giá trị nông nghiệp, có thể vượt qua thách thức và vươn lên làm chủ? Trả lời cho câu hỏi này, Hội thảo “Thách thức và Giải pháp cho Phụ nữ trong Sản xuất và Kinh doanh Nông nghiệp” đã được tổ chức thành công tại thành phố Huế. Sự kiện quy tụ một hệ sinh thái đa dạng gồm các nhà hoạch định chính sách, chuyên gia quốc tế, và đặc biệt là 17 hợp tác xã (HTX) và doanh nghiệp do phụ nữ lãnh đạo hoặc có vai trò quan trọng của phụ nữ.
Hội thảo được điều phối bởi Bà Từ Thu Hiền, CEO của Sáng kiến Hỗ trợ Phụ nữ Khởi nghiệp và Kinh doanh (WISE) và Bà Bùi Thị Mai Hiên (Cố vấn trưởng kĩ thuật – Dự án VIE/039), với sự tham gia của các chuyên gia từ LuxDev, các tổ chức quốc tế và các đơn vị uy tín trong ngành như như Mặt trận Tổ quốc, Hội Nữ trí thức, Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Thừa Thiên Huế và Hiệp hội Nông nghiệp Hữu cơ Huế.
Khi những thách thức được “gọi tên”
Không khí của hội thảo trở nên sôi nổi ngay từ phần mở đầu, khi những khó khăn và thách thức mà các nữ doanh nhân, nữ quản lý HTX đang đối mặt hàng ngày được chia sẻ một cách thẳng thắn. Trên nền tảng báo cáo phân tích thị trường, các phiên thảo luận nhóm đã đi sâu phân tích những rào cản mà phụ nữ kinh doanh nông nghiệp đang đối mặt trong bối cảnh biến đổi khí hậu.
Các thách thức được nhìn nhận một cách toàn diện qua bốn nhóm chủ đề chính: từ những khó khăn trong sản xuất như kỹ thuật và khả năng thích ứng khí hậu, đến những trăn trở về phát triển thị trường với bài toán thông tin, giá cả và đầu ra. Thêm vào đó là nút thắt về tiếp cận tài chính với các sản phẩm vay còn hạn chế. Cuối cùng, hội thảo cũng mở rộng ra các vấn đề xuyên suốt như bình đẳng giới, chuyển đổi số, tham gia của người khuyết tật, xây dựng mạng lưới kinh doanh và nâng cao năng lực tài chính, vốn được xem là nền tảng cho sự phát triển bền vững.
Bối cảnh chung: Vượt lên gánh nặng kép và rào cản vô hình
Những khó khăn được chia sẻ tại hội thảo ở Huế không phải là cá biệt, mà là tiếng vọng của những thách thức mang tính hệ thống mà phụ nữ trên khắp Việt Nam đang đối mặt trong lĩnh vực nông nghiệp. Một vấn đề phổ biến được nêu ra trong hội thảo là giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và tài sản thế chấp quan trọng thường được đăng ký dưới tên người chồng. Hơn nữa, các quyết định liên quan đến tài chính của hộ gia đình thường do các thành viên nam đưa ra. Điều này, cùng với việc hạn chế quyền tiếp cận các chương trình tập huấn kỹ thuật, đã tạo ra một rào cản lớn.
Tuy nhiên, có lẽ rào cản sâu sắc hơn cả đến từ định kiến xã hội, thể hiện rõ qua “gánh nặng kép” khi phụ nữ nông thôn phải gánh vác gần như toàn bộ công việc chăm sóc gia đình không được trả công. Điều này khiến họ rơi vào tình trạng “nghèo thời gian”, không còn tâm sức để tham gia các hoạt động kết nối kinh doanh hay nâng cao năng lực. Thêm vào đó, sự vắng bóng của phụ nữ ở các vị trí lãnh đạo hợp tác xã hay hiệp hội ngành hàng là một thực tế đáng báo động. Báo cáo từ hội thảo chỉ ra rằng năng lực quản lý của phụ nữ còn hạn chế, đặc biệt trong vai trò lãnh đạo HTX. Thậm chí, một số ý kiến chia sẻ rằng các nhà lãnh đạo HTX là nam giới sẽ có “tiếng nói” và dễ dàng làm việc hơn với phụ nữ (với tư cách là nhân viên hoặc đối tác). Những định kiến văn hóa và giới tồn tại trong cộng đồng địa phương này tiếp tục hạn chế cơ hội tham gia và lãnh đạo của phụ nữ. Và chính điều này tạo nên một vòng luẩn quẩn kìm hãm tiềm năng to lớn của chính họ.
Biến thách thức thành cơ hội: Sức mạnh của sự đồng kiến tạo
Qua các phiên thảo luận tiếp theo, nhiều giải pháp hỗ trợ cụ thể và thiết thực đã được các thành viên đề xuất. Các ý tưởng tập trung vào việc nâng cao năng lực thông qua các khóa tập huấn chuyên sâu về quản trị kinh doanh (tài chính, bán hàng) và marketing số (kể chuyện sản phẩm, thương mại điện tử), cùng chương trình cố vấn 1-1 về tiếp cận vốn vay ngân hàng.
Về kết nối thị trường, các thành viên mong muốn có thêm các sự kiện giao thương trực tiếp giữa người mua – người bán và được hỗ trợ tham gia các hội chợ thương mại. Đặc biệt, một đề xuất mang tính chiều sâu là việc tổ chức hội thảo riêng về trao quyền cho phụ nữ với sự tham gia của cả nam giới. Bên cạnh đó, một mong đợi lớn được chia sẻ là việc hình thành một mạng lưới thực sự hiệu quả, nơi các thành viên có thể học hỏi lẫn nhau về kỹ thuật canh tác và ứng dụng công nghệ mới trong sản xuất. Chính những đóng góp tâm huyết này đã phác thảo nên một kế hoạch hành động cụ thể, đặt nền móng cho một mạng lưới kết nối bền vững.
Cam kết hành động và con đường phía trước
Khi hội thảo kết thúc, điều giá trị nhất còn lại không nằm ở những trang tài liệu, mà là những cam kết hành động mạnh mẽ và nguồn cảm hứng lan tỏa từ các câu chuyện thành công. Và có lẽ điều sâu sắc nhất được đọng lại chính là một sự thấu hiểu chung rằng: trao quyền cho phụ nữ không chỉ là để họ góp mặt, mà là để họ thực sự làm chủ, để mỗi thành quả kinh tế đều mang dấu ấn và giá trị của họ. Chính vì vậy, vượt ra khỏi khuôn khổ một sự kiện, hội thảo đã thực sự kết nối những bàn tay, đặt viên gạch đầu tiên cho một ngôi nhà chung của những người phụ nữ làm nông nghiệp tại Thừa Thiên Huế.
Đồng hành trong việc xây dựng ngôi nhà chung này, Sáng kiến Hỗ trợ Phụ nữ Khởi nghiệp và Kinh doanh (WISE) đại diện bởi Bà Từ Thu Hiền, cũng khẳng định cam kết sẽ tiếp tục là người bạn đồng hành và hỗ trợ phụ nữ trên con đường khởi nghiệp, làm chủ kinh doanh. Chúng tôi tin rằng, đây là khởi đầu cho một chặng đường mới, nơi phụ nữ không còn đơn độc mà sẽ cùng nhau tự tin kiến tạo một nền nông nghiệp địa phương bền vững, sáng tạo và bao trùm.
